Amok Koşucusu - Stefan Zweig

Herkes hayatında en az bir kez Amok koşucusu olmuştur. Düşünün bakalım siz ne zaman oldunuz?

Amok, Malezya gibi sıcak ülkelerde görülen bir çeşit hastalık, bir çeşit çılgınlık hali. Saplantılarla kendini gösteren bir tür nöbet…

Yazarın verdiği örneğe göre; bir Malezyalı sakince oturup içkisini içerken birden eline hançerini alıp ayağa fırlıyor ve gözleri bir hedefe kilitlenmiş bir şekilde önüne çıkan herkesi öldürerek koşuyor. Sağa sola bakmadan dümdüz ilerleyen Amok koşucusu öldürdükçe coşuyor, coştukça öldürüyor. Bu yüzden çevredekiler birbirlerini uyarmak için “Amok! Amok!” diye bağırıyor.

Peki biz nasıl Amok koşucusu oluyoruz?

 Kimi zaman öyle şeyler hissederiz ki çevremize ve kendimize ne kadar zarar verdiğini düşünmeden o hissin peşinde koşarız. Çoğu kez etrafımızdaki insanları kırarız, yıkarız ama farkına bile varmayız. Yakınlarımız bizi ne kadar uyarsa da duymayız. Her zaman bir hareket hali değildir Amok koşuculuğu. Bazen beklerken de Amok koşucusu oluruz. Anlamsızca beklerken… Bir türlü gelmeyen bir haberi, dönmeyen sevgiliyi, birleşmeyecek elleri beklerken… Beklemenin bize zarar verdiğini bile bile beklerken. Ömrünüz beklemekle geçiverirken… Zaten genellikle de söz konusu bir aşksa hemen Amok koşucusuna dönüşüveririz. Ah, minel aşk ah! Üstat boşuna dememiş;

Aşk, yerine göre yol olur yürünür, yerine göre iman olur uyulur. Bazen ateş olup yakar, bazen deniz olup boğar. Sultan olur ülke yönetir, şarap olur sarhoş eder. At olup koşar, kuş olup uçar.*

Bizim novella üstadı Zweig, Amok koşucusu olmayı kitabında bir metafor olarak kullanıyor ama kahramanın peşinden koştuğu şey aşk değil. 

Zweig’in kahramanının ihtirasla başlayan yolculuğu ilginç bir şekilde farklı bir duyguyla devam ediyor. Yani onu koşturan bambaşka bir duygu. Ve yazar bu duygu geçişini başarılı bir şekilde aktarıyor. Kitaplardaki duygu geçişlerini, kahramanların kitabın başında hissettiklerinin sonuna gelince değişmesini seviyorum. Kahramanı daha inanılır yapıyor ve daha çok özümsüyorum.

Zweig’in bu kitabıyla “Bir Kadının Yaşamından Yirmi Dört Saat” kitabının anlatım tarzları aynı. İkisinde de kahraman olayları başka birine anlatıyor. Bu kitapta da bir doktorun bir gemi güvertesinde hiç tanımadığı birine hayatının sırrını açıklamasını okuyoruz. Doktorun yaptığı hataya onunla birlikte biz de üzülüyoruz.

Zweig’i severek okuyorum ama bu kitabındaki bazı yerler beni rahatsız etti.

Doktorun, “Siz tropiklerde yaşamadınız… Böyle sarı renkli bir serserinin, beyaz bir beyefendinin bisikletini tutup ona orada kalması için emretmesi nasıl bir edepsizliktir bilemezsiniz,” tarzındaki yorumlarını sindiremedim.

Bunu söyleyen yazar değil, kitaptaki karakter ve kitap karakterleri her zaman mükemmel olmazlar, zaten mükemmel olmadıkları zaman kitap daha cazip olur, üstelik kitabın yazıldığı yılları da düşünmelisin diyerek kendimi telkin etmeye çalıştıysam da olmadı. Rahatsızlığım geçmedi.

Neyse biz gelelim kitabın sonuna… O tabutun gemide ne işi var? Doktor yaptığı hatayı nasıl ödeyecek? Okuyup öğrenin. Zaten kitap 94 sayfa, bir günde biter.

*İskender Pala / Ah Minel Aşk kitabı tanıtım bülteninden.