Efrasiyâb'ın Hikayeleri - İhsan Oktay Anar

 

  Bu kitabı bitirdikten sonra ilk yaptığım iş İhsan Oktay yeni bir kitap çıkaracak mı diye aramak oldu. Zira 7 kitabını, hatta 1989 yılında Mor Köpük Dergisi’nin Oyun Özel Sayısı için yazdığı “ Rabnuma” adlı kısa hikâyeyi de okudum ve şimdi yeni bir kitap yazsın diye dört gözle bekliyorum.

    Kullandığı o kendine has, kimi zaman Osmanlıca kimi zaman klasik argo ( küfürle karıştırmamak lazım bunu, ben ki küfürden asla hoşlanmam, İhsan Oktay’ın kullandığı argo çok daha farklı, ceketinin bir omzunu düşürmüş nara atan bir külhanbeyinin başı derde girmeden tüm isyanını dile getirebilmek için kullandığı bıçak sırtında dolaşan bir dil… ) kısacası o özel diliyle ve her defasında bana bir sarmalı andıran kurgusuyla tüm kitaplarından zevk aldım.

    Efrasiyab’ın Hikâyeleri ise diğer kitaplarına nazaran daha anlaşılır bir dille yazılmış. Yazarı okuyanlar bilir, İhsan Oktay’ın her kitabında bir ana tema vardır. Bu kitapta ana tema ölüm gibi görünse de aslında “cennet”dir.

    Bize hem çok yakın hem çok uzak bir zamanda torunlarına Efrasiyab’ın hazinelerinin yerini anlatacak olan Cezzar Dede ile Azrail arasında geçen bir oyunu anlatır kitap. Cezzar Dede ile Ölüm sırayla birer hikâye anlatacak ve her hikâye için Cezzar Dede bir saat yaşama hakkı kazanacaktır. Bu arada diğer kitaplarında olduğu gibi Uzun İhsan bu kitapta da var. Cezzar Dede ile Ölüm hikâyeleri anlatırken bir yandan da vadesi dolan Uzun İhsan’ı mahalle mahalle takip edip yakalamaya çalışır Ölüm. Kitap boyunca sekiz mahalleden geçerler, tıpkı cennetin sekiz kapısı gibi…

    Hikâyelerin bir kısmı da aslında çok iyi bildiğimiz bazı hikâyelerin uyarlaması ama İhsan Oktay diliyle tabii ki. Süpermen, kırmızı başlıklı kız, vampir, kurt adam… Bunları bir de yazarın kaleminden okumak çok sevindirdi beni.

    Kitabın bir yerinde Ölüm, Cezzar Dede’ye diyor ki:

    “Bu gerçekten ibretlerle dolu bir hikâye. Ne var ki çok uzun. Bu yüzden de çoluk çocuğa anlatılır cinsten değil. Ayrıca takip edilmesi biraz zor gibi. Dinleyenin anlamasından çok, anlatmanın zevki için anlatılmış görünüyor.”

    Sanırım İhsan Oktay’ın kitap yazarken temel aldığı felsefe bu. Yazmayı sevdiği için yazıyor, anlaşılmak gibi bir gayesi yok.

    Bu arada oyunun sonu ne oluyor dersiniz? Hiç Ölüm oynadığı bir oyunu kaybeder mi? Eğer Ölüm gülümser veya ağlarsa kaybedecektir. Peki, bu mümkün mü? Bence okuyup öğrenin. ☺

    Kitaptaki en sevdiğim paragraflardan birini de ekliyorum.

    "Artistik ve ahlâki değerlere asırlar boyu bir türlü erişemedikleri için bunlar uğruna bir ömür harcamayı enayilik olarak gören ve güzelliği üretmek yerine onu para, şiddet ya da kurnazlıkla elde etmeyi fazilet sayan insanların ülkesindeki okullarda, en az rağbet gören ve pek ciddiye alınmayan bir ders de resimdi..."

40'ından Sonra....

 

Aman Allah’ım neler oluyor bana! Hem de bu yaştan sonra. ☺

Hayat bana büyük konuşmamam konusunda sürekli uyarılar yaptığı için bu konuda oldukça temkinliyimdir aslına ama keskin çizgilerim var galiba. Şu dünyada 40 sene yaşayıp kendiyle ilgili hala galiba diyebiliyor demek ki insan.

Kendi içimdeki kuralları kolay kolay bozamıyorum. Bu bazen  irade gibi görünse de kimiz zaman yeniliğe kapalı olmaya da neden olabiliyor. Son birkaç senedir çizgim dışındaki kitapları okuyarak duvarlarımı genişletmeye ( yıkmak demiyorum dikkat edin sadece genişletmek) çalışıyorum, işe de yarıyor galiba.

Mesela müzik zevkim ilginçleşti. Ben ki hayatında caz ve rap müziğe hep mesafeli durmuşumdur.

Müzik dinlerken de kendi çizgimde ilerlemişimdir hep. Ezgi’nin Günlüğü, Evgeny Grinko, Mark Eliyahu, Feyruz, Timur Selçuk, Ferdi Özbeğen… Biraz Ortadoğu müziğine hayranlığım vardır. Onların gırtlak nağmelerine mest olmuşumdur.

Ben böyle kendi halimde müzik dinlerken bir gün Hollanda’da yaşayan bir Türk kızını keşfettim. Adı Karsu. Sesini, yeteneğini değerlendirmeyeceğim zira o kadar müzik bilgim yok. Konunun uzmanı değilim sonuçta. Ama o kadar beğendim ki, oturdum bir haftadır Karsu’nun yaptığı caz parçaları dinliyorum. Üstelik kendisi de o kadar mütevazı ki… Konuk olduğu tüm programların videolarını izledim.  Yıllarını televizyonculuğa adamış sunucuların, konuğunun değerini bilmeden yaptığı programlar da izledim, konuğunu ezmeye çalışanı da gördüm. Konuğunun bir “star” gibi davranmaması karşısında ona “Kezban” diyeni de… En çok da Harbiye Açık Hava Konseri’nde Karsu bir Zeki Müren şarkısını, yine benim gözümde olağanüstü bir şekilde seslendirirken, birden kopan alkışların sanatçıya değil de gelen “siyasetçi” ye yönelik olması üzdü beni. Dedim ki, ne zaman sadece insan olmayı öğrenecek bazıları. İsimlerinin önünde hiçbir statü olmadan sadece isimleriyle var olabilecekler.

Ve bir şarkısı az bir izlenme oranına sahip olsa kendini Dünya starı sanan sözde sanatçılara o kadar alışmışız ki, Karsu’nun içtenliği bana şifa gibi geldi.

İşte böyle böyle kendi çizgimden çıkarken bir de baktım ki “Eypio”nun Naim şarkısını dinliyorum. Allah’ım dedim, bana neler oluyor? Ben rap müzik dinliyorum, üstelik beğeniyorum.

Valla gidişat iyi değil. Biri beni durdursun.Şimdi de Yener Çevik şarkılarında geziniyorum. Valla tüm önyargılarımı attım bir kenara, çok da beğendim. Ne diyeyim Allah sonumu hayretsin. ☺

En çok beğendiğim videoları buraya da ekliyorum. Belki siz zaten biliyorsunuz belki de duvarlarınızı genişletmek için bir fırsat olacak. Eğer daha önce dinlemediyseniz, bir şans verin. Ha eğer beğenmezseniz de dünyanın sonu değil. Zevk meselesi. HİÇBİR ŞEYİN FANATİĞİ OLMAYA GEREK YOK DEĞİL Mİ? Bu son cümle de kamu spotu niyetine büyük harflerle kalsın burada. ☺

 

 İlk video, Karsu'nun Türkçe söz yazdığı ilk caz parçası. Bence sözler de müzik de harika.

 

 İkinci video "Eypio" nun Naim Süleymanoğlu'nun hayatının anlatıldığı Naim filmi için yaptığı parça. Hayatta dinlediğim ilk rap şarkısı. Benden tam not aldı.

Bu şarkıyı niye sevdiğimi ise bilmiyorum. Dedim ya biri beni durdursun, gidişat iyi değil. 

Şaka bir yana Yener Çevik'in hayran kitlesi hiç de azımsanacak gibi değilmiş.

Tüm bunlardan çıkarılacak ders: Büyük lokma ye, büyük söz söyleme.

Balıkçı ve Oğlu - Zülfü Livaneli

 

Az cümleyle çok şey anlatmak… Bir yazarı asıl başarılı kılan şey bu benim gözümde.

Tüm işi tek başına üstlenip okura hiçbir şey bırakmayan, okurun ne düşünmesi gerektiğini söyleyen kitaplardan hoşlanmıyorum. Sanırım bu yüzden kişisel gelişim kitaplarına da hiç yakın olmadım.

Bir de olayı dramatize eden, özellikle toplumun ilgisini çekeceğine emin olduğu bir olayın etinden, sütünden yararlanarak ajitasyona başvuran yazarlardan uzak duruyorum.

Tüm bunları düşündüğümde rahatlıkla söyleyebilirim ki Livaneli bana yakın bir yazar. Balıkçı ve oğlu kitabını da okuyunca bunu daha net anladım. ( Geriye okumadığım 2 kitabı kaldı.)

Bu kitabında birçok sorunu ele almış. Mülteci sorunu, (daha önce Huzursuzluk’ta Suriyeli mültecileri konu edinmişti. Burada Afgan bir mülteci var. Hemen bir parantez açıp şunu da belirteyim. Livaneli’nin kitabındaki mültecinin son günlerde sınırlarımızdan geçen hepsi genç ve erkek olan mültecilerle alakası yok. ) balık çiftliklerinin zararları, sahil kasabalarının rant yüzünden geldiği durum, evlat acısı gibi birçok konuyu dramatize etmeden, az kelimeyle ama etkili bir şekilde anlatmış.

Minicik evladını denize kurban veren bir balıkçının denizden gelen başka bir minik evlada yuva olmak için yaşadıklarını merkeze koymuş. Kitabı okurken değil bitirdikten sonra idrak ediyorsunuz. Bu aile evlat kaybetti, nasıl da canları yanmıştır diyorsunuz. Okurken sıradan gelen bir cümle, kitabı bitirdikten sonra zihninizde yuvarlana yuvarlana bir ip yumağı olup boğazınızda düğümleniyor.

Hani denize cansız bedeni vuran bir bebek vardı. Hâlâ ilk günkü kadar acı çekerek hatırlıyor musunuz? Yoksa Aylan bebeğin kıyıya vuran cansız bedeninin görüntüsü hafızalarımızdan ve yüreklerimizden gün geçtikçe silindi mi?  Gerçek hayatta kurtaramadığımız Aylan bebeği Livaneli, Samir bebek olarak kurtarıyor. 

Bizim payımıza da Aylan bebeklerin çoğunun sadece bir roman kahramanı olarak hayatta kalabileceği gerçeğini görmek düşüyor.

Bu yüzden kitapları, özellikle de romanları, hikâyeleri çok seviyorum. Belki de dünyanın cenneti de cehennemi de kitaplardır. Haksızlıkların giderildiği, adaletin sağlandığı yer…

Kitabın sonunda bir de kitap üzerine yazarla bir söyleşi var. Mutlaka okumalısınız söyleşiyi de. Livaneli’nin söyleşideki bir paragrafını buraya ekliyorum. Bence dünyanın tüm sorununu özetlemiş yazar.

“8 milyara yakın insan, hepimizi köleleştiren bir kapitalist diktatörlüğün saldırısı altındayız. Daha önceki çağlarda köleler ayaklarındaki prangadan köle olduklarını anlıyorlardı. Modern köleler ise kendilerini köle sanıyor, çünkü beynine geçirilmiş prangaları göremiyor. Dünya, kapitalistlerin, halkını soyan diktatörlerin, yolsuz bürokratların korkunç hırsına engel olamazsa, göçler de sürecek, terörizm de, isyanlar da. Bir insanın, şirketinin trilyon dolar etmesi bir yana, kişisel hesabında 700-800 milyar dolar gibi bir para bulunmasının anlamı ne? Artı değeri sömürerek edindiği bu servet, eskiden olduğu gibi altın vs. de değil, o parayı bile görmüyor. Sadece bilgisayar ekranında sıfırlar, sıfırlar, sıfırlar. Bütün kavga, dünya nüfusunun kaybolması, bebeklerin ölmesi pahasına o soyut sıfırları arttırmak. Bana göre bu bir suçtur; devletlerin, belli bir limitin üstündeki kişisel servetlere izin vermemesi, düzgün vergi yasalarıyla sosyal adaleti düzenlemesi gerekir. Devlet bunun için var.”

Adı Aylin - Ayşe Kulin

Her Yerde KanVar kitabını okurken Kulin beni arafta bırakan bir yazar demiştim. Kulin’i G.A.Y* öncesi ve sonrası diye ikiye ayırmak gerek sanırım. G.A.Y öncesi yazdığı kitaplar beni daha çok etkilemiştir hep. Ama nasıl olduysa Adı Aylin kitabını okumaya bir türlü sıra gelmemişti. Sonra bir gün Armağan Çağlayan’ın programında Ayşe Kulin’i izledim.

70 yaşında, sözcüklerini tane tane seçen, zarafet abidesi bir kadın vardı karşımda.  Öyle kibar, konuşması öyle akıcı…  Türkçeyi ne kadar özenli kullandığını fark edince de biraz Kulin’in safına doğru çekildim galiba. Programda Adı Aylin kitabından bahsedince hemen aldım ve okumaya başladım. Her zaman yaptığım gibi kitabı bitirdikten sonra başka okurların yorumlarına baktım. Ben ne hissettim, insanlar ne hissetti bir okuyayım dedim.

Okuduğum yorumlarda Aylin karakteri o kadar yerden yere vurulmuş ki… Üstelik çoğu kadın okur tarafından. Zavallı Aylin, yaşarken anlaşılmadığı gibi okunurken de anlaşılmamış. Kimse Aylin’in penceresinden bakmamış. İnsan zihnindeki toplumsal normların görünmeyen ipleri herkesi esir almış.

Aylin’in hayatı hatalarla dolu! Peki kime göre hata? Mutlu mesut yaşarken kocasını terk etmesi şımarıklık olarak yorumlanmış. Daldan dala konan ruhu, hiçbir yere ait olamaması mutsuzluğunun sebebi olarak görülmüş. Ve mutsuzluğunu kendi elleriyle hazırladığı savunulmuş.

Önceleri ben de kızdım Aylin’e. Sonra dedim ki belki de biz Aylin’in yaptıklarını yapamadığımız için bu kadar öfkeliyiz ona karşı.

Öyle görünmez bağlarla bağlanmışız ki bulunduğumuz yere, bırakın şehri mahallemizi bile kolay kolay terk edemiyoruz. Düzeni, rutini mutluluk zannediyoruz.

Bir düşünün, hayatınızı alt üst etmeye hiç cesaret edebildiniz mi? Bu cesaretsizliğiniz yüzünden nelere katlandınız? Yoksa prangalarınızı saadet bağı olarak mı görüyorsunuz? Cesaretiniz yoksa Aylin’e kızmaya hakkınız da yok.

Ben mi? Ben salonumdaki koltuğun yerini değiştirecek olsam ödüm kopuyor. Ruhu kuş gibi çırpınan, zihni dünyaları gezerken yerinden kıpırdamayan bir beden işte bu da…

Şimdi diyeceksiniz ki eee, bu kitap ne anlatıyor?

Aylin… Ayşe Kulin’in akrabası. Kitabın arka sayfalarında fotoğrafları da mevcut. Bana biraz Lady Diana’yı anımsattı. Nedenini bilmiyorum belki güzelliği, belki bir prensle evlenmiş olması belki mutsuzluğu…

Annesinin ölümünden sonra ruhu dağılan ama bunu fark etmeyen Aylin, bir kez gördüğü bir prensle evlenir, büyük bir hayal kırıklığı olan bu evliliği bitirmek için uzun zaman çabalar. Lucy Clayton’s manken okulunu bitiren Aylin, 25 yaşından sonra doktor olmaya karar verir. Yine çevresinin aksini iddia etmesine rağmen bu yoldan vazgeçmez, New York’un en ünlü doktorlarından biri olur. Hayatının son döneminde Amerikan ordusunda iki yıl içinde albaylığa yükselir, Başarı Nişanı’nı kazanır.

Başından geçen evlilikleri, aşkları düşünüldüğünde, neyi aradığını bilmeyen, toplumun bağlarından kopabilmiş belki sadece varmak için değil yolda olmak için bu dünyaya gelmiş biri Aylin.

Ayşe Kulin’in akıcı kalemiyle elinizden bırakamayacağınız bu kitabı okurken Aylin’e çok kızmayın. Ben onu çok sevdim.

Ayrıca bu yaşta Aylin’in hayatını okuyup örnek(!) alacak değiliz. Yani tutup da yok efendim toplumun ahlakını bozuyor çığlıkları atmayın. Unutmayın neye özeneceğinizi yazarlar değil siz belirlersiniz.

 

 

*G.A.Y : Gizli Anların Yolcusu

 

Zoka - Abdullah Küçük

 

 

Uzun zaman önce sevgili Abdullah Küçük’ün bir jest yapıp gönderdiği Zoka kitabı yine çok uzun zaman önce bitti. Yoğunluktan yazıyı bir türlü yazamadım dersem yalan olur. Evet, yoğunluk yine eskisi gibi devam ediyor. Canlı dersler, derslere hazırlanma süreci, Beyaz Fil’in kitapları, ev, böcüğüm, ikinci üniversitenin dersleri… Ama sebep yoğunluk değildi. Tüm bu yoğunluğun arasında içimde yazmaya karşı bir kırgınlık vardı. Kimin için, ne için soruları beynimde fazla yer kaplamaya başlamıştı. Kendimi dinleyince anladım ki ben hedefimi şaşırmışım. Şimdi yolu tekrar bulacak gibiyim. Bu kez kaybetmemek üzere hem de…

Şimdi gelelim kitabımıza;

Kitap aslında bir üçleme. Birinci kitap Kıskaç, ikinci kitap Zoka ve üçüncü olarak Beyaz Fil’den çıkan “Zıddı” kitabı. Zıddı kitabını almak isteyenler buraya tıklayabilirler.

Yazar Zoka kitabının başına bir soy ağacı koymuş ki çok yerinde bir hareket olmuş. Zira ara ara bu kimdi diye dönüp baktım. 

Oldukça kalabalık bir Türk ailesi var karşımızda. Başkahramanımız Sencer, yazdığı kitapta ailesinde işlenen bir cinayeti ortaya çıkarmıştır. Kıskaç kitabında detaylı anlatılmış bu olaylar sanırım. Sencer’in yazdığı kitapta deyim yerindeyse ailenin tüm kirli çamaşırları ortaya dökülmüş ve Sencer bir hayli düşman kazanmıştır.  

Kitabın başındaki “Hiç kimse sıradan değildir,” alıntısının anlamı da yerini bulmuştur. Kitaptaki her karakteri, her davranışı ayrı ayrı incelemek lâzım aslında. Maşallah yazarımızın bizlere kapısını açtığı ailesinin sırlarını Müge Anlı ancak çözer.  😊

Karışık aile yapısı, aile içi sadakatsizlikler, Sencer’in ilk aşkı, bir önceki kitapta katil olduğu ortaya çıkan Kıvılcım’ın sonu, Sencer’in karısının kaçırılması (kitaptaki asıl olay) ve arada verilen ikinci bir hikâye -benim en sevdiğim bu oldu- ile olay örgüsü de en az karakterler kadar karışık.

                Aralarda verilen, Fazilet ve Fahri’nin hikâyesi dimağımda buruk bir tat bıraktı. Yemen’e askere giden Fahri’nin yıllar sonra dönüp de çok sevdiği karısının evlendiğini görünce tüm ömrünü karısının evinin karşısında onu izleyerek geçirmesi etkiledi beni doğrusu. Sencer’in karısının kaçırılmasının merkezde olduğu hikâyeyi de merakla okudum. Kim, neden kaçırmıştı Elif’i. Ve bu olay önceki cinayetlerle ne kadar ilgiliydi?

Kitapla ilgili tek hoşuma gitmeyen şey ise, tüm olaylar ortaya çıktıktan sonra bile yazarın hala konuşmaya devam etmesiydi.

    Yıllar önce Av Mevsimi filmine gitmiştim. Ah, Koronasız rahat günler ah… Neyse biliyorsunuz filmde Şener Şen, Cem Yılmaz, Çetin Tekindor başroldeydi. Yani oyuncular iyi, hikâye güzel. Filmde olaylar çözüldü; kim, neyi, niye yaptı belli oldu ama film bir türlü bitmek bilmiyor. Konuşuyor da konuşuyorlar.

İşte Abdullah Bey’in tek hatası bu olmuş bence. Neyse ki Zıddı kitabında aynı hataya düşmemiş, yerinde sonlandırmış kitabı.

            Ezcümle, polisiye kitaplar belli birkaç yazarın tekelinde değil, daha nice saklı cennetler var.

            Polisiye sevenler Abdullah Küçük’ün kitaplarını zevkle okuyacaklardır.